ACCREDITED SOCIAL HEALTH ACTIVIST (ASHA) SCHEME
|
प्रस्तावना:-
|
|
राष्ट्रीय ग्रामीण आरोग्य अभियानाअंतर्गत ग्रामस्तरावर आरोग्य सुविधा पुरविण्यासाठी ASHA चा उपयोग होतो. ग्रामीण जनता व आरोग्य केंद्र यांच्यामध्ये ASHA या मध्यस्थीचे काम करतात. बिगर -आदिवासी भागात 1500 लोकसंख्येमागे एक ASHA तर आदिवासी भागामध्ये 1000 लोकसंख्येमागे एक ASHA नियुक्त करण्यात आली आहे.
ग्रामीण भागातील लोकांना स्वच्छता, लसीकरण यांचे महत्व पटवून देण्यासाठी त्याचप्रमाणे ताप, हगवण, लहान-मोठया जखमा यावरील प्राथमिक स्वरुपाचे उपचार करण्यासाठी त्यांना प्रशिक्षण देण्यात येते. तसेच DOTS, Folic Acid आणि Chloroquin सारख्या इतरही गोळयांचे वाटप करण्याची कामे ASHA मार्फत केली जातात. त्याचप्रमाणे आरोग्यविषयक गंभीर परिस्थिती निर्माण झाल्यास त्याची माहिती संबंधित यंत्रणेला देण्याची जबाबदारीही ASHA वर असते. ग्रामीण भागातील ASHA या स्वयंसेवक पध्दतीने जरी काम करीत असल्या तरी त्यांच्या कामगिरीबद्दल त्यांना प्रोत्साहनपर वेतन/भत्ते देण्याची तरतूद करण्यात आली आहे. याद्वारे ASHA ना एक प्रकारचा रोजगारच उपलब्ध करुन दिला जातो.
|
|
ग्रामीण महिलांना , सुखरुप प्रसुती, स्तनपान, लसीकरण, गर्भप्रतिबंधक उपाययोजना, जननेद्रीयांशी संबंधित जंतुसंसर्ग, लैगिंक संबंधातुन होणारे जंतुसंसर्ग, नवजात अर्भकाची काळजी इ. आरोग्यविषयबाबींसंबंधी मदत व मार्गदर्शन करण्यास ASHA सदैव तत्पर असतात.
|
आशा ची ठळक वैशिष्टये :-
|
|
१. आरोग्यविषयक सामाजिक कार्यकर्ता म्हणुन ASHA ओळखल्या जातात.
|
|
२ . समाजात आरोग्य विषयक कोणतेही प्रश्न उदभवल्यास प्रथम आशा ला कळवले जाते.
|
|
३. समाजात आरोग्य विषयक जागरुकता निर्माण करण्याचे काम ASHA मार्फत केले जाते.
|
|
४. आरोग्य विषयक सेवा चालना देण्याचे कामही ASHA मार्फत केले जाते.
|
|
५. राज्यातील १५ आदिवासी व ३१ बिगर -आदिवासी जिल्हयांमध्ये ASHA कार्यरत आहेत.
|
|
६. ASHA ला मिळणारे प्रोत्साहनपर वेतन/भत्ते हे तिच्या कार्य (दर्जा) करण्यावर अवलंबून आहे.
|
ASHA ची नियुक्ती:-
|
आदिवासी क्षेत्र:-
|
|
१. आदिवासी क्षेत्रात प्रत्येक १००० लोकसंख्येमागे १ ASHA.
|
|
२. आदिवासी क्षेत्रात कार्य करणा-या ASHA चे किमान ८ वी पर्यंत शिक्षण झालेले असावे.
|
|
३. आदिवासी क्षेत्रात काम करणा-या ASHA २०-४५ वयोगटातील असाव्यात .
|
|
४. आदिवासी क्षेत्रात काम करणारी ASHA ही विवाहीत असावी.
|
बिगर -आदिवासी क्षेत्र:-
|
|
१. बिगर -आदिवासी क्षेत्रात प्रत्येक १५०० लोकसंख्ये मागे १ ASHA असते.
|
|
२. बिगर -आदिवासी क्षेत्रात कार्य करणा-या ASHA चे किमान १० वी पर्यंत शिक्षण झालेले असावे.
|
|
३. बिगर -आदिवासी क्षेत्रात काम करणा-या ASHA २५ - ४५ वयोगटातील असव्यात.
|
|
४. बिगर -आदिवासी क्षेत्रात काम करणारी ASHA ही विवाहीत असावी.
|
नियुक्ती प्रक्रिया:-
|
|
१. निवड केलेल्या उमेदवारांमधुन VHNSC ग्रामसभेला ३ नावे सुचित करतात.
|
|
२. ग्रामसभेला सुचित केलेल्या ३ उमेदवारांमधुन एका उमेदवाराची ASHA म्हणुन नियुक्ती केली जाते.
|
|
३. ASHA ची नियुक्ती झाल्याचे नियुक्ती पत्र तालुका आरोग्य अधिका-यामार्फत निर्गमित केले जाते.
|
आशाला मदत करणारी यंत्रणा:-
|
|
१. एका जिल्हयासाठी १ जिल्हा समूह संघटक (DCM).
|
|
२. एक आदिवासी भागासाठी १ तालुका समूह संघटक (BCM) .
|
|
३. आदिवासी भागात प्रत्येक १० आशासाठी १ गटप्रवर्तक (BF) .
|
|
४. बिगर -आदिवासी भागात प्रत्येक PHC साठी १ गटप्रवर्तक .
|
प्रशिक्षण:-
|
|
१. ग्रामसभेद्वारा निवड झाल्यानंतर व तालुका आरोग्य अधिका-यामार्फत नियुक्ती पत्र मिळाल्यानंतर ASHA प्रशिक्षणासाठी पात्र ठरते.
|
|
२.आशा सव्यंसेविकेस Induction मॉडयुल व H.B.N.C चे प्रशिक्षण दिले जाते.
|
|
३. प्रथम ७ दिवसांचे प्रशिक्षण पुर्ण केल्यानंतर ASHA ला तिच्या कार्यकुशलतेवर आधारित प्रोत्साहनपर वेतन/भत्ते प्राप्त होत असतात.
|
|
४. प्रशिक्षणाला हजर राहील्यानंतरच ASHA प्रोत्साहनपर वेतन/भत्ता प्राप्तीसाठी पात्र ठरते.
|
कामावर आधारित मोबदला :-
|
|
१. ASHA ला दिले जाणारे कामावर आधारित मोबदला तिच्या कार्यकुशलतेवर अवलंबून असतो.
|
|
२. ASHA च्या कार्याची नोंद एका नोंदवहीत घेतली जात असुन तिच्या कार्यकुशलतेनुसार (दर्जानुसार) तिला प्रोत्साहनपर वेतन/भत्ते दिले जातात.
|
|
३. ASHA ला मिळणारे कामावर आधारित मोबदला हे महिन्यातुन एकदा होणा-या बैठकीच्यावेळी PHC स्तरावर दिले जातात.
|
|
४. ASHA ला दिले जाणारे कामावर आधारित मोबदला हे धनादेशाच्या स्वरुपात दिले जातात.
|
ACCREDITED SOCIAL HEALTH ACTIVIST (ASHA) SCHEME
|
I. INTRODUCTION:-
|
|
The NRHM Covers all the villages through village-based "Accredited Social Health
Activists" (ASHA) who would act as a link between the health centers and the villagers.
The general norm as decided under the Programme is ‘One ASHA per 1,000 population’
in tribal area and 1,500 population in non-tribal area. The ASHA would be trained
to advise villagers about Sanitation, Hygiene, Contraception, and Immunization to
provide Primary Medical Care for Diarrhea, Minor Injuries, and Fevers; and to escort
patients to Medical Centers. They would also deliver Directly Observed Treatment
Short (DOTS) course for tuberculosis and oral rehydration; distribute folic acid
tablets and chloroquine to patients and alert authorities to unusual outbreaks.
Although these ASHAs would be honorary volunteers, there is a provision to provide
them with performance-based incentive for undertaking specific health or other social
sector programmes with measurable outputs, thus promoting employment for volunteers.
|
|
If rural women want counseling on important issues such as birth preparedness, importance
of safe delivery, breastfeeding and complementary feeding, immunization, contraception
and prevention of common infections including Reproductive Tract Infection/Sexually
Transmitted Infection (RTIs/STIs) and care of the young child, they may contact
the concerned ASHA who shall be happy to provide them with all relevant guidance
and assistance.
|
SALIENT FEATURES OF ASHA:-
|
|
1. Accredited Social Health Activist (ASHA) is a community based functionary.
|
|
2. ASHA is trained link worker who Acts as bridge between the Government functionaries
and tribal & non-tribal population who find it difficult to access the health services.
|
|
3. She is a first port of call for any health related demands of the community.
|
|
4. She creates health awareness in community.
|
|
5. She is promoter of good health practices.
|
|
6. In Maharashtra State ASHA works in 15 tribal & 31 non-tribal districts.
|
|
7. Compensation to ASHA is linked with her performance.
|
II. SELECTION OF ASHA:-
|
Tribal Area :-
|
|
1. One ASHA per 1000 Population.
|
|
2. ASHA is primary resident of village with formal education up to class 8th in
Tribal area.
|
|
3. Age group of 20-45 years.
|
|
4. She should be married woman.
|
Non-Tribal Area :-
|
|
1. One ASHA per 1500 population.
|
|
2. ASHA is primary resident of village with formal education up to class 10th in
non-tribal area.
|
|
3. Age group of 25-45 years.
|
|
4. She should be married woman.
|
SELECTION PROCEDURE OF ASHA:-
|
|
1. VHNSC will recommend three names of suitable candidates to Gramsabha.
|
|
2. Gramsabha will select one lady as ASHA amongst these shortlisted candidates.
|
|
3. Appointment letter of ASHA will be issued by Taluka Health Officer.
|
SUPPORT MECHANISM OF ASHA:-
|
|
1. One District Community Mobiliser (DCM) for one district.
|
|
2. One Block Community Mobiliser (BCM) for each block in tribal area.
|
|
3. One Block Facilitator for 10 ASHAs in tribal area.
|
|
4. One Block Facilitator per PHC in non-tribal area.
|
|
5. State, District & Taluka Mentoring Committees are being constituted for supporting
ASHAs.
|
TRAINING OF ASHA :-
|
|
1. After selection as ASHA by Gramsabha & appointment letter issued by THO, she
is eligible to undergo ASHA Training.
|
|
2. Training is divided in to 5 sessions, each one of 7+ 4 +4 +4 +4 day's duration,
Total 23 days.
|
|
3. After completion of 1st Module of 7 days, ASHA is eligible to receive performance
based incentive.
|
|
4. She is eligible to receive stipend for attending training.
|
INCENTIVE TO ASHA :-
|
|
1. Incentive to ASHA is based on her performance.
|
|
2. Performance of ASHA is recorded in one register and she is paid based on this
record.
|
|
3. Incentive to ASHA is paid at PHC level in monthly meeting.
|
|
4. Incentive to ASHA is paid by Cheque.
|